Słowa na literę K
| Zapis alfabetem krakowskim | Zapis alfabetem polskim (wymowa zbliżona) |
Definicja, wyjaśnienia, przykłady |
|---|---|---|
| Kabot | Kabot | wcześniej: wierzchnia kurtka wcięta w pasie, z dwoma fałdami z tyłu, z guziczkami; obecnie: robocza marynarka, ciepłe odzienie do pracy, odzież wierzchnia |
| Kabza | Kabza | torba, torebka, schowek na pieniądze |
| Kaciała, kańdziara | Kaciała, kańdziara | gruby bat, o człowieku; fajtłapa |
| Kacka | Kacka | kaczka, osoba chodząca w koślawy sposób |
| Kady | Kady | kędy, dokąd |
| Kafar | Kafar | ciężar do wpijania pali |
| Kaflårz | Kaflorz | zdun |
| Kaftan | Kaftan | żupanik męski (odzienie) |
| Kaj | Kaj | gdzie, kajsi - gdzieś |
| Kaj ïndzi | Kaj indzi, kaj jindzi | gdzie indziej |
| Kajbyś | Kajbyś | gdziebyś |
| Kajfos | Kajfos | skrzynka do zaprawy murarskiej lub tynkarskiej |
| Kajńcuk | Kajńcuk | kańczug, pleciony skórzany bicz z rękojeścią |
| Kajzerka | Kajzerka | bułka cesarska, ze specyficznym, pięcioramiennym nacięciem |
| Kalēnica | Kalynica | szczyt dachu |
| Kalētki | Kalytki, kaletki | klapki przy gorsecie |
| Kalika | Kalika | człowiek nienadający się do pracy; osoba niepełnosprawna ruchowo; osoba powolna w pracy, osoba chodząca w koślawy sposób |
| Kałapuckać | Kałapuckać | mieszać się, tracić wątek wypowiedzi, wmieszać się, np. zakałapućkoł się |
| Kandyba | Kandyba | wielki brzuch, człowiek brzuchaty |
| Kantar | Kantar | uzda dla bydła |
| Kantarek | Kantarek | ręczna waga sprężynowa |
| Kapa | Kapa | części rodne zabitej krowy, żywej to "łogonica", część nad piecem, ale też narzuta na łóżko |
| Kapciårz | Kapciorz | mężczyzna, mąż całkowicie podporządkowany kobiecie, żonie |
| Kapeć | Kapeć | obuwie domowe, mężczyzna, mąż całkowicie podporządkowany kobiecie, żonie |
| Kapeluħ | Kapeluch | kapelusz |
| Kapica, kapuza | Kapica, kapuza | kaptur, kapica u bondy - kaptur u kurty |
| Kapka | Kapka | cząstka, kropelka, ale również narzutka dziecka do chrztu, kropla, odrobina czegoś |
| Kapke lepsa, Kapke lepsy | Kapke lepsa, Kapke lepsy | delikatne wytknięcie zarozumiałości |
| Kapnăć się | Kapnonć się | domyślić się, zorientować się |
| Kara, ("półwozie") | Kara, inaczej "półwozie" | przednia część wozu (koła, oś, dyszel), ale też dwukołowy wózek |
| Kårcić | Karcić | dawać karę, burę, nakrzyczeć na kogoś |
| Kårlus | Karlus | ktoś odważny, niebojaźliwy |
| Karmazyn | Karmazyn | granatowe sukno, zwykle na kaftany, gorsety (strój krakowski) |
| Kårpać | Korpać | cerować, nadziewać cząstki na nić, zbierać fałdki "przyłodziywy |
| Kårpiēle | Korpiyle, korpiele | brukiew |
| Karta | Karta | bilet miesięczny |
| Kas ta, Kaś ta | Kas ta, Kaś ta | Gdzież tam |
| Kasik | Kasik | gdzieś |
| Kaś ta pôlazła | Kaśta płolazła (znoł - znów) | gdzieś była (od kaś - gdzieś) |
| Kat (katy) | Kat (katy) | silny koń, konie, ale ironicznie też o lichych szkapach |
| Katana | Katana | żakiet kobiecy w stroju krakowskim, obecnie rodzaj kurtki |
| Kawon | Kawon | arbuz |
| Kazówać | Kazówać | kazać |
| Kēndzior | Kyndzior | osoba o kręconych włosach |
| Kfiåtki, kwiåtki | Kfiotki, kwiotki | kwiaty, ale też wycinanki do strojenia "swiyntych" obrazów na ścianach |
| Ki grzēsi | Ki grzysi | ki diabeł, co u diała! |
| Kibel | Kibel | toaleta |
| Kicać | Kicać | nisko podskakiwać, np. zając kica |
| Kidać | Kidać | np. pada, ciężki, mokry, brudny śnieg, rzucać, rozlewać np. z garnka, lub pada deszcz lub śnieg |
| Kieby | Kieby | gdyby |
| Kiedysik | Kiedysik | kiedyś |
| Kiej | Kiej | kiedy |
| Kiej ni kiej | Kiej ni kiej | od czasu do czasu |
| Kiela | Kiela | ile |
| Kiedy | Kiedy | skoro, jak, kiedy tak - skoro tak; "kiej" = kiedy |
Kiernoz |
Kiernoz |
rozpłodowy samiec świni, wieprzek - kiernoz wykastrowany, samiec świni, lub obraźliwie o mężczyźnie |
Kiesik |
Kiesik |
przedwczoraj |
Kieta |
Kieta |
łańcuch rowerowy |
Kij, kije |
Kij, kije |
drewno budowlane, belki, stragarze, itp. |
Kimać |
Kimać |
drzemać |
Kinol |
Kinol |
długi nos, osoba ze zbyt dużym nosem |
Kis |
Kis |
przekwaszone, bardzo kwaśne, przeterminowane |
Kisić |
Kisić |
kwasić |
Kiska |
Kiska |
kiszka, (literacki) kaszanka |
Kiziu miziu |
Kiziu miziu |
określenie osób zbytnio okazujących sobie uczucia |
Klajstrówać |
Klajstrówać |
lepić, kleić, przyklejać |
Klamrówać, zaklamrówać |
Klamrówać, zaklamrówać |
kogoś "zamknąć", ktoś nie ma nic do powiedzenia, nie wie co odpowiedzieć |
Klarnet |
Klarnet |
instrument muzyczny, ale również obraźliwie o mężczyźnie (por. cymbał) |
Klarnet bôsy |
Klarnet błosy, klarnet bosy |
umiarkowanie obraźliwe |
Klawy |
Klawy |
ktoś "w porządku" |
Klocek |
Klocek |
osoba niezgrabna i otyła |
| Klăkier | Klonkier, Kląnkier | poobijany, pognieciony gruchot, pozapadane coś :zakląknąć (zapaść się) |
Klozet |
Klozet |
ubikacja |
Klucka, też. smycka |
Klucka, też. smycka |
rzemyk, wcześniej rzemyk nabijany gwoździami na nożyk, lub klucze |
Kluski |
Kluski |
makaron |
Kłaki |
Kłaki |
włosy, szczecina |
Kłaniać sie |
Kłaniać sie |
całować po rękach, bo: lit. kłaniać się, to "pokłoniać sie" |
Kłapåc |
Kłapoc |
kołatka |
Kłapać |
Kłapać |
dużo mówić, rozpowiadać |
Kłapciaty, kłapciår |
Kłapciaty, kłapcior |
kłapouch, ktoś z dużymi odstającymi uszami |
Kłonica |
Kłonica |
kłonica, podkulek przy wozach drabiniastych, niestale osadzony |
Kłopot |
Kłopot |
kłótnia, kłopocić się - kłocić się, kłopotać się - zawracać sobie czymś głowę |
Kmieć, kmiotka |
Kmieć, kmiotka |
bogaty gospodarz, gospodyni |
Knaga |
Knaga |
gnat z kawałkami mięsa, ale również duży kawałek mięsa |
Knur |
Knur |
samiec świni, osoba otyła |
Kôbierzyn |
Kobierzyn |
dom wariatów (od miejscowości Kobierzyn) |
Kôbierzyniåk |
Kłobierzyniok |
osoba niespełna rozumu |
Kôbiēta |
Kobiyta (kobieta) |
żona, kobieta |
Kôbuħ, kôbos |
Kôbuch, kôbos |
ma wiele znaczeń: jastrząb, myszołów czy sokół, również rasa gołębia o specyficznym upierzeniu, zwanym również jarząbkiem (jarzębaty), czy też synogarlice tureckie inaczej sierpówkami zwane |
Kôbyła |
Kobyła |
klacz, ale również gatunek śliw |
Kôħaś |
Kłochaś |
określenie młodej kobiety od zwierzęcia kojarzonego z głupotą |
Kôciełby |
Kociełby |
rodzaj jabłek, ale też obecnie nierówno brukowana (wybita) droga |
Kôciuba |
Kociuba |
pogrzebacz |
Kôcmołuch |
Kłocmołuch |
osoba brudna i zaniedbana |
Kôgutek |
Kogutek |
młody samiec kury, młody kawaler |
Kojfnąć |
Kojfnąć |
umrzeć, wyrażenie mało kulturalne |
Kokot |
Kokot |
kogut |
Kola (kolo) |
Kola (kolo) |
koło, ale też ściany |
Kôlca |
Kolca |
koła do płóga (też: skryntek) |
Kôleć, kôlać |
Koleć, kolać |
kłuć |
Kôleje |
Koleje |
koleiny |
Kôlēnda |
Kolenda |
dawniej zadatek dany parobkom, dziywkom, itp. obecnie grupa kolędnicza, lub datek dany kolędnikom , stąd: za kolędę dziękujemy.... |
Kołåc |
Kołoc |
kołacz |
Kołceć |
Kołceć |
kołczeć, zastygać, twardnieć |
Kołtón (kołtony) |
Kołton (kołtony) |
kołtun, poklejone potargane włosy, osoba nie dbająca o włosy na głowie |
Kontrol |
Kontrol |
kontrola |
Kônus |
Konus |
oś w rowerze, lub pogardliwie o kimś niskim |
Koômołuħ |
Kocmołuch |
brudas |
Kôpa, kôpka |
Kopa, kopka |
60 szt.; kopa siana, kopić - układać kopu np. siana |
Kopania |
Kopania |
czas kopania ziemniaków, wykopki |
Kôpiato |
Kopiato |
aż nadto, więcej niż pełno |
Kôpisko |
Kopisko |
kartoflisko, ziemniaczysko |
Kôpoc |
Kopoc |
zakrzywione widły dwu lub trójzębowe do ściągania obornika |
Kôpyrtnąć, wykopyrtnąć się |
Kopyrtnąć, wykopyrtnąć się |
wywrócić się, upaść |
Kôpyś (ć) |
Kopyś (ć) |
warzecha, rodzaj łyżki na długim trzonku, lub łopatki - służący do mieszania |
Kôrona |
Korona |
wieniec (wionek) z kwiatów na głowie dziewczyny lub panny młodej |
Kôrpiel |
Korpiel |
brukiew |
Kôsiać |
Kosiać |
klaskać, zwykle małe dzieci np. kosi, kosi - klaskaj, klaskaj |
Kôstucha |
Kłostucha |
osoba zbyt szczupła, chuda i mizerna |
Kôsulka |
Kosulka, koszulka |
krótka koszula haftowana, zakładana kiedyś przez kobiety na długą koszulę |
Kôszczewa, kostrzewa |
Koszczewa, kostrzewa |
rozwichrzone, nieuczesane, rozczochrane włosy na głowie, łazi jak kostrzewa |
Kôściotrup |
Kłościotrup |
osoba zbyt szczupła, chuda i mizerna |
Kôślåk |
Kłoślok |
osoba chodząca w koślawy sposób |
Kôtno |
Kotno |
ciężarna samica (kozy, królika, kota) |
Kåwiorek |
Kowiorek |
mały związany snopek (gorzć) zżętego zboża |
Kôza |
Koza |
koza; kożuch na gotowanym mleku; rodzaj pieca metalowego; podlotek płci żeńskiej |
Kôzåk |
Kłozok |
Kozak, wywyższanie się, przechwalanie i wymądrzanie |
Kôźdiuśki, koździutki |
Koźdiuśki, koździutki |
każdy jeden |
Kómora |
Kumora |
1. komora, 2. spiżarnia, 3. mieszkanie czynszowe, stąd "komorne" |
Kónerówać |
Kónerówać |
wrzeszczeć, krzyczeć na kogoś |
Kónikowato (kobyła) |
Kónikowato (kobyła) |
bije się (latuje, w rui) ale nie "łodstoi" tylko dalej się bije |
Kóń cugowy |
Kóń cugowy |
zadbany koń, który jest wykorzystywany w cztero- lub sześciokonnych zaprzęgach w czasie eleganckich, świątecznych wyjazdów |
Kraħla |
Krachla |
butelka z charakterystycznym korkiem wielorazowym, ale też napój (najczęściej oranżada) w tej butelce |
Kraj |
Kraj |
brzeg (siąść skraja - siąść na brzegu czegoś) |
Kralka |
Kralka |
"10" w talii kart, przen. żart. setka, stówka |
Kramarzyć sie |
Kramarzyć sie |
rozkładać się (od kramów) ale również nie móc się pozbierać, wybrać |
Krasawica |
Krasawica |
atrakcyjna dziewczyna, kobieta |
Krasiaty, kraciaty |
Krasiaty, kraciaty |
w kratę ale też kolorowy |
Krawaciårz |
Krawaciorz |
warszawiak |
Krawatka |
Krawatka |
krawat |
Krēgulosek |
Krygulosek |
biedronka |
Krekôrzyć |
Krekorzyć |
kura "krekorze", zniesie jajko to "gdoce" ale kwoka już "kwoce" |
Kremówka |
Kremówka |
ciasto z kremem |
Krēncić gitarę |
Kryncić gitarę |
bajdurzyć |
Krēnt |
Krynt |
kret; krętacz, osoba nieuczciwa, oszukująca innych na dodatek ze skłonnością do kłamania |
Krepinka |
Krepinka |
tasiemka do obszywania brzegów odzieży |
Krok |
Krok |
krok, ale także narządy płciowe kobiety |
Krokwa, krokiew |
Krokwa, krokiew |
nazwa jednych z nośnych belek dachu |
Krowa |
Krowa |
krowa, osoba rozlazła, powolna w pracy |
Króciok |
Króciok |
coś krótkiego, ale również małego, ktoś niski |
Królik |
Królik |
królik; osoba z wadą zgryzu, z brakami w uzębieniu |
Kruceć |
Kruceć |
kumkać, skrzeczeć (żaby), chrumkać (świnie) |
Krupka |
Krupka |
małe pudełko |
Krupy |
Krupy |
rodzaj kaszy |
Kryjåk |
Kryjok |
osoba stroniąca od kontaktów z innymi, wstydliwa |
Krypcie |
Krypcie |
stare, rozlatujące się buty, wcześniej: tylko góralskie obuwie |
Krzempiel, krzēmpiel |
Krzempiel, krzympiel |
wystający kawałek korzenia |
Krzepki |
Krzepki |
silny, mocny |
Krzesnåmatka |
Krzesnomatka |
chrzestna |
Krzesnoôciec |
Krzesnołóciec |
chrzestny |
| Krzta | Kszta, krzta | mała część czegoś, dokrzty - do samego końca |
Krzyw |
Krzyw |
winien (com ci krzyw), obrażony (nie bądź krzyw) |
Krzywdówać se |
Krzywdówać se |
czuć się pokrzywdzonym, czuć się pominietym, niedocenionym |
Krzywula |
Krzywula |
przezwisko kobiety która chodzi pochylona |
Ksiynzyc |
Ksiynzyc |
osoba z brakami owłosienia na głowie |
Kubek, kubos |
Kubek, kubos |
kubek, ale też większy kieliszek |
Kuca |
Kuca |
mały budynek, domek, przybudówka, szopa |
Kucek |
Kucek |
pionowo postawione "kowiorki" (snopki) do wyschnięcia, zwykle 10 sztuk |
Kudlić |
Kudlić |
szybko biec |
Kudły |
Kudły |
włosy |
Kudraś |
Kudraś |
człowiek ubrany na czarno (kiedyś po miejsku), pogardliwie o chłopie, który nosi się "z pańska" |
Kufaja, kufajka |
Kufaja, kufajka |
kapota |
| Kuħlać | Kuchlać | kaszleć, pokaszliwać, |
Kukiełka |
Kukiełka |
długa pleciona bułka ze słodkiego ciasta |
Kulka |
Kulka |
mała kula, haczyk do wieszania naczynia, ale również nabój do pistoletu lub karabinu |
Kultywator |
Kultywator |
pazury na kółkach (do uprawy pola) |
Kum, kumoter |
Kum, kumoter |
1. przyjaciel, 2. ojciec chrzestny w stosunku do matki chrzestnej i do rodziców dziecka, 3. ojciec dziecka w stosunku do rodziców |
Kumēnto |
Kumynto |
chomąto |
Kumoska |
Kumoska |
odpowiednik żeński kuma, kumotra |
Kurce |
Kurce |
kurczak |
Kurdupel |
Kurdupel |
człowiek niskiego wzrostu |
Kurzyć |
Kurzyć |
palić papierosa, ale również mocny opad śniegu lub wyschniętej ziemi |
Kuseryje |
Kuseryje |
pierdoły, niedorzeczności, dwuznaczniki |
Kuśtykać |
Kuśtykać |
kuleć, utykać |
Kutērnoga, kuternoga |
Kutyrnoga, kuternoga |
osoba chodząca w koślawy sposób |
Kutwa |
Kutwa |
osoba powolna w pracy |
Kutwasić, kitwasić |
Kutwasić, kitwasić |
palić mokrym drzewem, utrzymywać ogień, który daje wiele dymu, a mało płomienia, gotować coś na małym ogniu, pitrasić, gotować, robić coś powoli |
Kwaśne mlēko |
Kwaśne mlyko |
zsiadłe mleko |
Kwaterka |
Kwaterka |
1/4 litra, ćwiartka |
Kwēnceć, kwēnkać |
Kwynceć, kwynkać |
kawęczyć, narzekać, skarżyć się na coś |
sKóńca |
sKóńca |
od początku |