🏡 Przejdź do Wislon.tv

Z

Zabacyć (sie) - zapomnieć (się)
Zacukać się - poplątać się w mowie
Zachachmyncić - zapodziać, zgubić
Zachocholić - okryc chochołem
Zachylić (się) - schować, przykryć, zasłonić (się)
Zadać, zadawać - dać pokarm zwierzętom
Zadowić, udowić - zadławić, zadusić
Zadługo - za jak długo
Zadyrdać - dobiec do celu (dyrdy, dyrcki – szybko)
Zadziorny - porywczy
Zafarbić - zabarwić
Za frajer - za darmo
Zagłówek - coś pod głowę do spania
Zagłowić (się, kogoś) - mieć rozterkę, spowodować rozterkę u kogoś.
Zagnać - zapędzić (-zegnać- – przyprowadzić)
Zagniywać się - obrazić się, zagniewać się
Zagorzeć - zaczadzić się
Zagónić się - zapedzic się
Zagrać kawołek - zagrac melodię
Zaharyndować, wyharendować - wydzierżawić
Zaiwanić - ukraść
Zaiwaniać - biec bardzo szybko
Zajonć - zająć np. krowy w szkodzie
Zajrzyć do kogo - odwiedzić kogoś
Zajstrówać - nadskakiwać, starac się przypodobać
Zajzajer - kwas solny
Zakcieć - mieć bardzo dużą ochotę
Zaklonknonć się - zapaść się, wgnieść się
Zakurzyć - zapalić fajkę lub paierosa
Zakuśtykać - dojść do celu utykając
Załopuścić się - zaniedbać się
Załośliwy - żałosny, obraźliwy
Załoś - żal, żałość
Zamknonć - zamknąć na klucz lub kłódkę (przeciwieństwo odemknąć)
Zamorzyć - zagłodzić
Zanosić się na deszcz - zachmurzać się
Zapaska, zopaska - fartuch,
Zapasać się - załozyć zapaskę, ale również zapiąć pasek u spodni
Zapatrzeć się na kogo - zauroczyc się kimś
Zapiyrać, zopiyrać (drzwi) - zamykac drwi na klucz, podpierac je od wewnątrz
Zapuszczony - zaniedbany (np. ogród)
Zapolić sie - zarumienić się ale też mocno się zgrzac, spocić
Zapodzieć - zgubić
Zapora - zasówa do drzwi
Zaprzyć - zamknąć za pomocą zapory np. zasuwy
Zapraska, zopraska - metalowy element przechodzacy przez drzwiczki, np. na kłódkę
Zaprzyć drzwi - zamknąć drzwi (podeprzeć, zasunąć zasuwką lub zamknąć na klucz)
Zaprowadzić taniec - rozpocząć tańce
Zarazić, zarazać - zatknąć, załozyć, zasadzić, np. piórko za opaske kapelusza
Zarobić (coś) - otrzymają lanie za swe zachowanie
Zarościć się - zaróść, przyjęły się młode pędy krzaków, traw itp.
Za sobom (za dupą) - z tyłu, za kimś
Zastrugaczka - temperówka
Zasypać (coś) - wsypac do czegoś np. zboże we młynie na śrutę
Zasiadać (za stołem) - siadać przy stole
Zaś - znowu, znów
Zaś ta - gdzież by
Zaślaktówać - zaszlachtować, zabić
Zatknonć - stracić powietrze (mozliwość oddychania)
Zatracony - przeklęty
Zatropić, tropić - umęczyć, męczyć
Zatyndy - tymczasem
Zatworzyć - zamknąć, ale również zatworzyć sie stanąć słupem, oniemieć z jakiegoś powodu
Zatysić - przydusić
Zaujonć się - przyjąć się (o roślinach)
Zawcora - przedwczoraj
Zawdy - zawsze
Zawartogłowić - stracić od uderzenia świadomość miejsca i czasu
Zawdzioć - nałozyć na coś, zahaczyć o coś
Zawiyść - zaprowadzić, doprowadzić
Zawodzać - przeszkadzać, zawadzać
Zawrzyć, przywrzyć - przymknąć, przywrzeć (przeciwieństwo odewrzeć)
Zaziyrać - zaglądać
Zawrzyć - zamknąć (ale nie na klucz)
Zaźreć - zajrzeć
Zbereźnik, zbereźnica - ktoś mało kulturalny, rozpustnik
Zbierkać - stłuc się, potłuc się
Zboleć - zepsuć się, nadczernieć (o warzywach)
Zbuk - zepsute jajo
Zbyć cego - postradać coś
Zbytki - figle, psoty
Zbytni - zbędny, niepotrzebny
Zciyrpnonć - zdrętwieć
Zdaje się - wydaje się, że
Zdały - przydatny
Zdechlok - zdechlak, człowiek lub zwierzę o bardzo wątłym zdrowiu
Zdolić, wydolić - potrafić, dac radę
Zdrygać - wzdrygać
Zdupcać - uciekać, spadać
Zdybać, przydybać - znaleźć, złapać
Zdziadówać się - zubożeć
Zdzióbany - podziobany
Zećmić się - ściemnić się
Zejś na dziady - zbiednieć
Zeleźniok - żeliwny garnek, ale również czrny kapelusz
Zeńcos, zeńcorza, zeńcorecka - żniwiarz, żniwiarka, żniwiareczka
Zeprzałe - zwiędłe i nadgniłe
Zesiadnonć - zsiąść
Zetlały, zetlany - spróchniały, zmurszały
Zeźlić się - zezłościc się
Zbywać się, przezbywać się - przekomarzać się
Zdupcać - spieprzać, uciekać
Zdybać - dopaść
Zejrzyć - spostrzec
Zegnać - przyprowadzić (-zagnać- – wyprowadzić w pole)
Zeprzałe - zepsute, zaparzone
Zezuć się - zdjąć obuwie
Zganić - zegnać na kogoś, wskazać kogoś jako sprawcę
Zgardzić - wzgardzić
Zgodać się - dogadać się
Zgroty - graty
Zgrzoć sie, ugrzoć sie - spocić się
Zgrzynda - zrzeda, maruda
Zgrzypieć - skrzypieć
Ziajać - ziewać, łapczywie szybko oddychać
Ziobro - żebro
Ziokać - przyglądać się z zazdrością i narzekać
Ziorać - źle (krzywo) patrzeć na kogoś i dodatkow głośno krzyczeć
Zezuć - zdjąć obuwie
Ziorko - ziarno
Zgulać - przydać się (Bronowice Małe)
Zmarnić - oddać coś poniżej wartości, stracić przez nieuwagę
Zmajstrówać - spsocić
Zmierzły, zmierzioły, zmierźlony - dokuczliwy, upierdliwy, nieznośny
Zmitrynzyć - tracic czas nadaremno
Zmiyrchany - zmieszany
Zmordówać się - zmeczyć się
Zmorzniyj - łatwiej
Zmyśny, smyśny - zmyślny, śmieszny, sprytny
Znacy się - znaczy się, jest własnie tak, tak uważam
Znać ze - widać, że
Zniedobocku - niespodziewanie Znoworzyć - przyzwyczaić do czegoś dobrego
Zlezany - zleżały, zależały
Zocyna - zaczyn do chleba
Zociyrka - danie z tartych ziemniaków, lub mąki
Zod, zodek - tył, tyłek
Zoduch - brak tlenu w nie wietrzonym pomieszczeniu, zaduch
Zodziyra - zadra (ktoś dokuczliwy)
Zojdo - wole u ptaków, ale również brzemię, tobół (chustka lub płachta zawiązana przez ramię, w ten sposób, że stanowi rodzaj worka)
Zolewajka, zolywka - zupa ziemniaczana zalewana żurkiem
Zolyś - zatkać się, zapchać się
Zoparte, zbuk - o jaju, które zepsuło się przy wysiadaniu przez ptaka domowego (zezoparciało, zoparciało się)
Zopaska - damski fartuch
Zopolnica - w stodole przegroda z desek między klepiskiem (boiskiem) a zostroniem (zapolem)
Zorowie - ruchoma część dachu w stodole, aby fura wyładowania zbożem, lub sianem mogła wjechać na boisko.
Zotylnica - tylna, ruchoma część skrzyni wozu
Zbereźny, zbereźnik lubieżny, lubieżnik, mało delkikatny, niekulturalny
Zryktować, przyryktować - przygotować do użycia
Zrynkowiny - zaręczyny
Zur - żur, żurek
Zychcyk - gra w 66
Zydel - oparcie u ławy (inaczej niż w jez. Polskim gdzie zydel oznacza stołek bez oparcia)
Zymby, łobijać zymby do kogo - obmawiać kogoś
Zynonć - grać
Zyrdź, zyrdka - długi kij
Zygać - zaczepiać, drażnić kogoś
Zyniac - chętny do ożenku
Zyniacka - ożenek
Zynonć - gnać np. bydło (wyzyń, zazyń)
Zyrny - żarłoczny, nienajedzony
Zwada - kłótnia, wadzenie się
Zwlecony - ktoś, kto się przyplątał do kogoś nie wiadomo po co i pozbyć sie go trudno
Zwijać się - uwijac się, spieszyć się (sfijać się – zwijać się)
Zwonek - dzwonek
Zwycajnym być cego - być przyzwyczajonym do czegoś
Zwydźżyć - zwydrzeć, być przyzwyczajony do czegoś lepszego
Zwyrtać, obyrtać - przewracać
Zezuwać - zdejmować buty
Zezuwne - obuwie łatwo zdejmowalne z nóg, rozbite

Ważne: W godce krakoskiej pary słów: zawrzeć - zamknąć i otworzyć/odewrzyć - odemknąć, nie są idiomami. Znaczą zupełnie coś innego. Np. zawrzeć drzwi oznacza, ze w drzwiach nie przekręcamy klucza w zamku, ani nie zakładamy kłódki. Gdybyśmy to zrobili, to byśmy te drzwi zamknęli. Jest jeszcze słowo przywrzeć, czyli trzeba zostawić szparę pomiędzy drzwiami, a futryną. Jeżeli drzwi są zawarte, to je po prostu otwieramy, ale gdy są zamknięte na klucz lub kłodkę, to je musimy odemknąć!