🏡 Przejdź do Wislon.tv
P
Pabroch – paprak, osoba, która nie wykonuje należycie swojej pracy. Pacan - głupiec Pachać, pochać - ciężko oddychać, dychać Paciórki (pociórki) - paciorki, koraliki Pacón – pacan, osoba niespełna rozumu. Pagrótka - przyzba, wał usypany z ziemi dokoła podmurówki chaty wiejskiej, czasem przykryty deskami Pajtoś - dziecko grzeczne, ułożone. Palice - palce Palnonć, polnonć - uderzyć, np. polnoń w łeb - uderzyć w głowę, polnonć batym - uderzyć batem Palować - wbijać pale w określonych miejscach Pałyga - kawałek lichej ziemi, gruntu Pamuła - część strychu, poddasza, na połączeniu dachu z powałą. "Zeby pamuła pod pamułe wlazła - żeby się rodziny połaczyły, np. w wyniku małżeństwa dzieci". Pani młoda, panna młoda - na weselu: po ślubie i przed ślubem Pan-łociec, pani-matka - teściowie Pantofel, pantoflarz - mężczyzna, mąż całkowicie podporządkowany kobiecie, żonie. Paper, poper - bardzo młody chłopak Paproch – coś małego, co może np. wpaść do oka. paprok – osoba, która nie wykonuje należycie swojej pracy, ktoś niedokładny, brudzący (wcześniej dotyczyło niedbałego malarza) Parasolka - parasol Parhan (parhon) - parkan Parlamenter - przebiegły gaduła Parobek - mężczyzna w wieku ok. 20 lat, najęty do pracy w gospodarstwie, przen. młody chłopak, kawaler Partoc – partacz, osoba, która nie wykonuje należycie swojej pracy Paruchy - kluski na parze Parzać, porzać - parzyć, ale też np. przez pokrzywy Parzyć pogworki - prowadzić niezobowiązującą rozmowę Paskuda, paskudztwo - szkoda, krzywda, coś nieprzyjemnego, psoty; złośliwie o nieurodziwym człowieku. Paskudnik - osoba robiąca na złość, na paskudę Paskudny - brzydki, nieładny Paskudzić - robić paskudę Pasować - być dopasowanym Pasować sie - mocować się z kimś Pasterz, pasterka - służąca w wieku ok. 15 lat, np. do pasienia krów, gęsi, itp. Pasy - dzwon z drewnianymi szprychami (zwykle drewnianymi), które są następnie okuwane rafą (metalową obręczą) Paści - wnyki, sidła, ale również rzeczy stare, niepotrzebne Paśkudnik - wzdęcie krowy, w wyniku objedzenia się świeżymi roślinami pastewnymi (chycić paśkudnika) Paśkudny - szkodnik, robiący komuś na złość, powodujący swoim działaniem czyjąś szkodę. Patrzeć sie, patrzy mi sie - pasuje mi, należy mi się Pawiki, powiki - wiązka pawich piór np. do czapki krakowskiej Pawonz, pawonzek - długi gruby żerdź do utrzymywania zboża lub siana na wozie Pazdroch, pazdrok – osoba porywcza. Pazdur – szpon, pazur ptaka, ale również paznokieć. Pazucha - pacha, pod pazuchą - pod pachą Pecka - kamienny narożnik pod budowę budynku, beton którym oblany jest słupek ogrodzenia Pelentać się, palentac się - plątać się Pempkówka, pempkowa wodka - imbirówka, wódka z imbirem, specjalnie "tworzona" na chrzciny i dla położnic. Peni, plyni - plenne, urodzajny np. plyni rok (w zimnioki) - urodzajny w (ziemniaki) Pepik - Czech lub ktoś, kto długo przebywał w Czechach i powrócił (od czeskiej wersji zdrobnienia imienia Jan (Jasiek) Pepla, pepła, peploc – osoba plotkująca i opowiadająca głupstwa. Perlik, pyrlik - młotek do tłuczenia kamieni, ale: polnońc pyrlikiym - uderzyć kogoś pięścią Permoda - pięknisia, modniara Picuś glancuś - przesadnie wystrojony mężczyzna. Piechota - fasola podłużna, sadzona bez tyczek Piechty (na piechty) – pieszo Piecorconka, garus - zupa z suszonych owoców Piecuch – osoba uwielbiająca ciepło. Piekarnik – awanturnik i rozrabiaka. Piekurot - ktoś dożarty, dokuczliwy, uciążliwy dla otoczenia Pieprzyć trzy po trzy - mówić nie do rzeczy Pierdoła – osoba, która pierdzi (zanieczyszcza powietrze gazami trawiennymi); lekceważąco o starszej osobie; używane również do opisania osoby zachowującej się nielogicznie, niedorajda, nieumiejąca należycie pracować; plotkująca i opowiadająca głupstwa; osoby niepozbierane, nieudolne, ociężałe, niedorajda, itp. Pierdzieć - puszczać bąki (gazy trawienne) Pierdzióch – por. pierdoła. Piere htere (idiom) - od czasu do czasu, czasami, na odczepkę Piernik – piernik, lekceważąco o starszej osobie. Piezać - wyjadać co lepsze, wypiezała bigos - wyjadła mięso z bigosu Pijawki, pijowki - bardzo młode odrosty drzew i krzewów Pijocyna, pijok - osoba nadużywająca alkoholu; alkoholik Pinda - podlotek płci żeńskiej; obecnie słowo obraźliwe kobieta złośliwa i dokuczająca innym. Pindzia - przesadnie wystrojona kobieta. Pinkolić - robić coś źle, lub mieć to w nosie Pióro - sprężyna, resory u wozu lub auta Pipa - kran u beczki z piwem, często z pompką Pisak - flamaster Piszyngier - "andrut" z nadzieniem karmelowym lub czekoladowym Pitolić - mówić rzeczy niedorzeczne, ale również coś wolno i byle jak ciąć, nieczysto grać na instrumencie Pitomy - oklapły, smutny, czujący się bardzo zmęczony; po prostu "padnięty" Pitwać - ciąć, kroić coś tępym nożem, pitu-pitu - krojenie tępym nożem Pitwak - tępy nóż Piynknisia - wystrojona kobieta, ale nie przesadnie. Piynkniś - przesadnie wystrojony mężczyzna. Piyrwiostka - dziewica Piyrwy - najpierw Pizgnoć, pizdnonć - porwać, ukraść, uderzyć, rzucić Piździ - mocno wieje wiatr, lub zadymka Piździć - mocno wiać Piźniynty, piźgniynty - pomylony, głupawy Plac - podwórko, ale również plac targowy, targ, targowica, zrobić plac - znaleźć zdecydowanych klientów Platfus - płaskostopie Plewić - pielić Plewniak, plewniok - prosiaczek, małe prosię, młoda osoba leniwa. Plezie się - jakoś leci, (ale: uplezło się - udało się wyjść z kłopotu) Plucha - słota Pluskiewka - pinezka Płac; do płacu mu sie niesie - zbiera mu sie na płacz Płachta - kawałek tkaniny, prześcieradło, lub płótno do przenoszenia trawy jako paszy Płanetnicy - czarnoksiężnicy, którzy sterują pogodą Płanety - ciężkie deszczowe chmury Płasc, płosc - palto, płaszcz Płatew, płotew - belka poprzeczna pomiędzy stragarzami, na niej opiera się krokiew w więźbie dachu Płazy - grubo cięta tarcica budowlana (pniak cięty wzdłuż) Pniok - pień Po ćmoku - po ciemku, po nocy bez światła, w ciemności Po łomacku - iść po ciemku, w ciemności szukając drogi rękoma Po pańsku - literackim językiem Po próźnicy - daremnie, bez potrzeby, na próżno Pocciorz, pocciorka - listonosz, listonoszka Pochmurać - zachmurać się, zadumać się, posmutnieć Pociasek, pociosek - łopatka do wygarniania wegli z pieca chlebowego Pocynić, łucynić - zaczarować kogoś Pod Bogiym - jak Boga kocham Pod, pod niym - pod, ale również łón był pod niym - urodził się po nim. Podać się (na kogo) - być podobnym do ojca lub matki, wrodzić się w kogoś Podchlebiać sie - nadskakiwać komuś Podgłupiasty - niemądry, głupkowaty Podkład, podkłod - jajko dawane pod kurę by zniosła następne Podlić sie - upadlać się, spadać nisko moralnie Podlotka, płodlotaka – podlotka, młoda panna. Podolić - podołać Podołek - wgłębienie tworzące się z przodu w spódnicy, w sukni lub w fartuchu przy uniesieniu ich brzegów lub przy siadaniu, wklęsłość, wgłębienie w spódnicy, ogólnie kolana siedzącej osoby. Podomka - szlafrok Podplyź sie, pleź sie - podczołgać się cicho Podrajcyk - ten, który podpuszcza kogoś do zrobienia czegoś, podpuszczacz Podraza - infekcja chorobowa roślin. Podsiebitka - podbitka na powale Podufały - ktoś bardzo pewny siebie, wyniosły w stosunku do innych Poduzyć (kogo) - odurzyć, oćmić kogoś Podwołcyć - przeszyć zwinięty w wałek rąbek materiału Podwójci - wice-wójt Pofolgować - popuścić, poluzować, zwolnić Poganiać kónie - powodzić konie np. przy orce Pogmysać, pokmysać - zamieszać, pomieszać Pogwarka, pogworka - pogawędka, sympatyczna rozmowa Poharatać - poranić kogoś lub pokłócić Poharówany - porysowany, podrapany Pojda - (pajda) kromka np. chleba z masłem (kanapka) Pokos - rząd skoszonej siana, innych roślin pastewnych lub zboża Pokraka, płokraka - człowiek nienadający się do pracy; osoba niepełnosprawna ruchowo. Pokrom - poza (krom-zamiast), pokrom łocy - poza oczami, za plecami Polana, błonie, błonia - łąka Pole - podwórko, otwarta przestrzeń, grunt Polepa - gliniany sufit, glina przyklejona do powały Polus, poluch - człowiek, zwierzę lub ptak spędzające większość czasu na polu Położyć - urodzić, od słowa "połóg", stąd też: "połonka" - położnica. Pomadki - nie zawinięte czekoladki Pomierchany, pomiyrchany - pomierzwiony Pomietło - pomiotło, miotła do czyszczenia pieca chlebowego, przen: popychadło Pomrzeć, pomrzyć - umrzeć Pomstówać - pomstować, odgrażać się, wyklinać Pomylony - psychicznie szwankujący na umyśle Pomyrdany - pomieszany, ale tez ktoś działający pochopnie Pomyślónek - rozważne działanie i myślenie Poncek – paczek; osoba otyła. Poniechtory, poniektory, poniektóry - niektóry Pono - podobno, prawdopodobnie Ponsowy - pąsowy, tylko o dużej chuście zawiązywanej na głowie Popadiok – osoba porywcza, nie umiejąca opanować emocji. Poplecina - górne zakończenie plecionego płotu Popod, pod - blisko np. lasu Poprawiny - drugi dzień wesela Popśnić się - pogorszyć sie w jakiejś dziedzinie, zepsuć się (o kimś, czymś żywym) Popyrtaniec – osoba niespełna rozumu. Popyrtaniec - sowizdrzał, narwaniec Popyrtany - mało rozważny, narwany, mało poważny Porozka - zaraza Portki - spodnie Posczeleniec – osoba niespełna rozumu. osoba pracująca za szybko, ze szkodą dla wykonywanej pracy. Posczeleniec, płosczeleniec - osoba pracująca zbyt pośpiesznie. Poskudówać - robić komuś na złość, robić komuś szkodę Pospółka - coś zmieszanego ze sobą pół na pół Pościybać, pościubiać - ściagać coś nitką przy cerowania, poskładać drobiazgi w kupkę, lub "grosz do grosza" Pośmiatać - pozmiatać Potarasić - podeptać, ale również potarasić kogoś czyli lekko go "naruszyć" :-) Potkulek - drąg podpierający kulę (wasąg) w wozie, tzw. rafioku Potok - strumyk Potsobni - ułożony pod siebie, ujeżdżony (o koniu) Potucha, nie dawać potuchy - podpuszczanie, nie buntować kogoś, nie podpuszczać kogoś Potym - następnie Powała - belkowany sufit Powiostka - pisemne zawiadomienie, wezwanie, kurenda Powrósło - wiązanie ze słomy Powróz - gruby sznur Powsinoga - osoby włóczące się bez celu. Pozdłuski, podłuski - wzdłuż Pozdoryndzie, podoryndzie - obok, pod ręką, blisko siebie Pozryć sie - pokłócić się Pozucić - o zwierzetach: poronić np. krowa pozuciyła czyli poroniła. Poźgać - pokłuć kogoś lub coś, pognieść ziemniaki, poruszać Poźryć - spojrzeć Póć haf, pódze haf - chodź tu półbabek - mężczyzna przypominający kobietę. półchłopek - mężczyzna przypominający kobietę. półgłówek – osoba niespełna rozumu. Półlitrok, półlitrocek - garnek półlitrowy Północek - zdrobniale północ Półpanek, Półpani - ktoś bogaty, wyrosły z gminu, wywyższajacy się. Półwozie - przednia lub tylna część wozu (wozy można było rozkładać) Pómału - powoli Pómarcófka - naczynie o objętości pół miarki Pómoc - pomocnik, pomocnicy przy pracach budowlanych Póskrzynek - przegródka mająca wieko w skrzyni Póśtu - chodź tu, zawołanie na zwierzę Prandykować sie - kłócić się ostro (też: zryć się) Prasnąć - uderzyć, "poprać", "sprać" - pobić Prazyć - smażyć Prosacki - żebraczy, dziod (baba) prosacki - żebrak, żebraczka Próźniok - osoba leniwa; próżniak, mieszczuch. Prukwa (staro) – lekceważąco o starszej kobiecie. Prymna, prymno - o pannie, młodej kobiecie: wspaniała, świetna, elegancka Prymnisia - wystrojona kobieta, ale nie przesadnie. Prymuśnica - atrakcyjna dziewczyna, kobieta. Pryscok - osoba pryszczata. Przebrać kogo - przewyższyć kogoś Przebździongać sie - przetwierać się, wchodzić i wychodzić bez potrzeby, otwierając i zamykając drzwi (też: przetwiyrać sie) Przecak, przecok - zagon poprzeczny na końcu stajonka, przecyć - obrabiać przecak, ale również obrabiać (włócyc, drapać) stajonko w poprzek Przechera, przechyra - ktoś, kto lubi się przekomarzać, ktoś kłótliwy Przecnonć sie - ocknąć się, przebudzić się Przegadówać się - delikatna kłótnia Przegarlać, przegorlać - przesadzać, podpuszczać kogoś, prowokować kogoś do gadania większych głupstw. Przegnać - przepędzić Przegnity - zgniły, przegniły Przegroniec - osoby niepozbierane, nieudolne, ociężałe, osoba nieumiejąca należycie pracować itp. Przeinacyć - przekręcić Przekazować sie, przekazówać sie - przechwalać się, chełpić się czymś Przeklentnik - ten który dużo przeklina, nadużywająca przekleństw Przelewac - handlarz krowami i świniami Przelonknonć sie - przestraszyć się Przełaz, przełazek - wcześniej: ławeczka przy płocie, która umożliwiała przejście przez płot. Obecnie: furtka między posesjami bliskich sasiadów, bez konieczności wychodzenia na drogę. Przepadnoć, przepadnonć (przez coś) - potknąć się (o coś) Przepowiadac - zapiewajło, ten który intonuje piosenki i pieśni Przeskocka - panna, która straciła cnotę, panna z dzieckiem Przespać dziywkę - przespać się z dziewczyną Przespanica - panna z dzieckiem Przestemp - korzeń rośliny czarodziejskiej (w bajkach) Prześciyradło - obrus, a lit. „prześcieradło” to płachta. Przetwiyrać się - wchodzić i wychodzić bez przerwy otwierając przy tym drzwi, Przewdzioć - przebrać Przewłóka, przewłócka - przebranie odzieży, bielizny, pościeli Przezbywać się - przekomarzać się Przeźradło - lustro Przodek - przód, ale również przednia część wozu bo zadek - to tylnia część Przódy - przedtem Przy nadzieji (być) - być w ciąży Przybiyrać se (do głowy) - martwic się, przejmować Przybylejaceć - stać się "belejaki", zaniemóc Przychodzić (do kogo) - być rodziną (familią) z kimś Przycies, przycioska - belka spodnia konstrukcji drewnianej Przydołować, zadołować - przechować sadzonki tymczasowo w ziemi, przed ostatecznym sadzeniem. Przyfanzolić - przyłożyć (uderzyć) komuś Przyjymnoś ku sobie - życzliwość do kogoś Przykarcić - skarcić Przykłotnik - pierwszy, duży snop na wozie Przykopa - urwiste wzniesienie, pagórek Przykrzyć się - nudzić się, tęsknić za kimś Przylepiec - plaster opatrunkowy Przylypa - określenie osób zbytnio okazujących sobie uczucia. Przylyś - przyjść, przywlec się Przyłka - młoda panna. Przyłodziywa, przyłodziywek - odzienie, Przypiyrać - upał i zaduch przed deszczem, ale jak "babe przypiyro" to lepiej zejść jej z oczu Przyprzonska (sprzenganie) - przyprzężenie drugiego konia do wozu, zwykle sąsiedzkiego Przyrembki - kliny w koszuli, łączą szyjkę z rękawami Przyrodzenie, przyrodzynie - męskie narządy rozrodcze Przyryhtówać - przysposobić, przyrządzić, przygotować Przytarasić - przydeptać Przytrzeć - domłocić brakującą część, np. na ziarno do siania, także np. skaleczyć Przywdziywać - ubierać coś na siebie Przywilije - narowy, właściwości charakteru, Psi - niejadalny, Psiaga - wagina, ale również znaczenie coś zmarszczonego, np. psiaga kapusta - pomarczona kapusta, niepełnowartościowa. Psiakrew, psiokrew - przekleństwo, słabsze to "psiakrzes" Psikać - kichać Psikwa, psikrwia – kobieta złośliwa i dokuczająca innym. Psiojucha - (psia krew)określenie kogoś niedobrego Psiomać - zła matka Psiora, psiorka, psiorki - marne, nieduże owoce Psiwiara, psiowiara - osobie której nie należy wierzyć Psuj - ktoś kto bez przerwy cos psuje, niewłaćiwie wykonuje swoją pracę; o koniu – niezdatny do pracy na roli. Psujowaty - zły, zepsuty Psy wiysać (na kimś) - idiom: ciągle mieć do kogoś uwagi Ptyś - ekler Pu - ku, do; np. pu lasowi - ku lasowi, pod las Pucek, pucuś, pućka - osoba z wydatnymi i zaokrąglonymi policzkami, zwłaszcza dzieci. Pucować - coś czyścić dokładnie Pucówa - mocne lanie Pudernica – przesadnie wymalowana, przesadny makijaż, wystrojona kobieta. Pudlista - kapusta bez wykształconej głowy, nieraz pusta w środku Pudrabek - półdrabek, boczna drabina wasągu Puklory - gatunek jabłek Pularys, puligarys - portfel Pustok – pustak, osoba niespełna rozumu. Puszyć się - wynosić się nad innych, pysznić się Pychoc - osoba wywyższająca się i zarozumiała. Pychy, pysie - pucołowate policzki Pyncok - gruba kasza Pypeć - narośl (odcisk, nagniot) na języku u kurcząt i bardzo młodych kur od twardego ziarna Pyrchać - uporczywie kaszleć Pyrlik - duży młot Pyskol, pyskula – osoba kłótliwa. Pysny – pyszny, wybredny